مقاله حج ابراهیمی

مقدّمه:
اصول حجّ ابراهیمی همان است که دین مُبین تشریع فرموده است و دشوار بتوان از طریق متون و اسناد برجای مانده ـ غیر از قرآن کریم ـ به چیزی که بتواند ترسیمی صحیح از آن بدست دهد، برسیم. ولی از آنجا که امروز در میان مذاهبِ اسلامی بر سرِانجام حج بر نهجِ ابراهیم خلیل (ع) و آنچه منظور دین مُبین است، و بویژه در آنچه به جوانبِ سیاسی و اجتماعی و تولّی و تبرّی مربوط می شود، تفسیرهایی شده است که به نظر می رسد، طول زمان و حاکمیت امویان و عبّاسیان و برداشت های سیاسی و ملاحظات اجتماعی ای که هریک از آنان داشته اند، و نیز همسویی پاره ای از فقیهان و عالمان که خود را با آن دو حاکمیت، مربوط می دانسته اند، در ایجاد آن بی تأثیر نبوده است. بی مناسبت نیست که اگر آثار برجای مانده از شعائر و مناسک حج ابراهیمی را بررسی کنیم.
...
طَواف و تَلْبیه:
آنچه که قابل تأمل است و در حقیقت ماهیت حجّ جاهلی را برمی نمایاند، توجه به محتوای تلبیه ها و ارتباط آن با بت هاست. در اینجاست که از حجّ آنان با آنهمه هیمنه ظاهری، جز حرکاتی عبث و تلاش هایی بیهوده، برجای نمی ماند.
به واقع، اعمال حجّ رموزی است الهی با روح توحیدی که از خلیلِ بُت شکن برجای مانده است، غفلت در آن و بیگانگی با آن رازها و رمزها و دل تهی نکردن از غیرمطلوب و چرخیدن بی حضور، دَوَرانی است خُسران آور.
از همه، عمده تر ربط بینِ آن رموز و شعائر در آن مواقف و مناسک، با صحنه بُرونی است که بعد از آن یک حاجّ ابراهیمی با او درگیر خواهد بود، صحنه هایی که باید دین و دل و دنیا را برآیین ابراهیم (ع) و محمد (ص) یعنی اسلام بپردازد و در جمع بین این سه، آن کُند که خلیل (ع) کرد و آن رود که حبیب (ص) رفت.
...