مقاله قاعده نفی سبیل

قاعده نفی سبیل

قسمتهایی از متن:

  از قواعد فقهی كه اصحاب به آن عمل كردند و آن را در ابواب مختلف فقه بر مواردزیادی از جمله عبادات و معاملات و احكام تطبیق داده اند، همین قاعده معروف و مشهور یعنی‌نفی سبیل كفار بر مسلمین است.

و شیخ اعظم ما در صحیح نبودن بیع برده مسلمان بر كافر به همین قاعده تمسك كرده است.

در این قاعده از چند جهت بحث است:

جهت اول: مستند قاعده:

  و مستند قاعده چند امر است اول: این گفته خدا در آیه 141سوره نساء: « لَن یَجعَلَ اللّهُ لَلكافِرینَ عَلَی المُؤمِنینَ سَبیلاً». و از معنی‌آیه ظاهر است كه خدای‌تبارك و تعالی در عالم تشریع حكمی‌را قرار نداده كه آن حكم موجب راه یافتن و تسلط یافتن كفار بر مؤمنین شود. و تشریع جواز  فروش برده  مسلمان به كافر و نفوذ و صحت این بیع موجب تسلط یافتن كافر بر مسلمان است و با این آیه نفی‌شده است اجاره كردن و عاریه دادن برده مسلمان به كافر هم همین حكم را دارد. إن شاء ا... تطبیق این قاعده را بر موارد آن به صورت مفصل ذكر خواهیم كرد.

شكی نیست كه ظاهر آیه شریفه اگردر مقام تشریع باشد همان است كه ذكر كردیم و مراد از جعلی كه در آیه نفی شده است جعل تشریعی‌است نه تكوینی پس قاعده بر ادله متكلفه(تكلیف آور) برای بیان احكام واقعی می باشد.

مثلا مفاد ادله اولیه ولایت هر پدر و جد پدری بر فرزندان صغیر است چه دختر باشند چه پسر و مفاد این آیه بنا بر معنای مذكور نفی ولایت است وقتی كه پدر یا جد پدری‌كافر باشندو دختر یا پسر مسلمان باشد. و همچنین در دیگر موارد تطبیق آیه؛ پس این قاعده حكومت واقعی دارد بر ادله اولیه و روند آن در این مسئله همانند روند حدیث:« لا ضَرَرَ و لا ضِرارَ فِی الإِسلامِ» و این گفته خدا:« ما جَعَلَ عَلَیكُم فّی الدّینِ مِن حَرَجٍ»، می باشد. ...

...

بله اگر قائل شویم به اینكه عین موقوفه ملك موقوف علیهم نمی‌شود اشكالی ندارد به خاطر همان چیزی كه اختیار كردیم. مثلا برده مسلمان را برای‌تعلیم نزدیكان كافرش یا درمان بیمارانشان وقف كند كه در این صورت اشكالی ندارد اما اگر برای خدمت ایشان وقف كند كه خادم خانه اش باشد جایز نیست.

موارد جواز و منع كه ذكر كردیم بین فرقه های مسلمان فرقی ندارد مسلمان یعنی كسی كه به نبوت پیامبر و اینكه همه احكامی كه آورده است حق می‌باشد اقرار و اعتراف می كند.

به عبارت دیگر: اسلام و ایمان شهادت به یكتایی خدا و رسالت پیامبر و اعتراف به وجوب نماز و زكات و روزه و حج است و با همین خون محترم می‌شود و ارث جاری‌می گردد و نكاح جایز می‌شود.

و بر این مطلب روایت حمران بن اعین ـ همانطور كه در كتاب كافی است ـ‌از ابی‌جعفر(ع) دلالت می كند: ایمان آنچه در قلب مستقر می‌شود است و با آن به خدا می رسد و عمل به طاعت خدا و تسلیم امر او بودن آن را تصدیق می كند. و اسلام از قول و فعل ظاهر می‌شود و همه فرقه ها همین نظر را دارند و با همین مطلب خون محترم می شود و ارث جاری می‌شود و نكاح جایز می گردد و بر نماز و زكات و روزه و حج اجماع كردند و با آن از كفر خارج شدند و به ایمان مهمان گشتند(یعنی مؤمن شدند). تا آنجا كه پرسید: آیا مؤمن بر مسلمان درچیزی ازفضائل واحكام برتری دارد؟ فرمود:‌نه آن دو در این مطلب یك جریان دارند. ....