تحقیق آثار باستانی حضر (هاترا) عراق

تحقیق دانلودی سیری در آثار باستانی عراق مطالعه شهر حضر (هاترا)

سرآغاز هر کدام از شهرهای باستانی کشور عراق، دوره ای از ادوار تاریخی را با سیر تطور و تحول شتابان تمدن پشت سر نهاده است. اَلْحضراء (هاترا) نیز عصر درخشانی را در شرایط منحطی که در آن بود، در صحنه تاریخ آن زمان سپری نمود، باآنکه در اقطار جنوب غربی آسیا تمدنهای اعراب و آرامی و آشوری و ایرانی و یونانی و رومی و مصری حضور داشتند. در آن دوره پر آشوب که کشورهای مقتدر و متخاصم راه انداختند و صدمات آن به اکثر مناطق رسید، حضر (هاترا) همچنان از این حوادث خانمان برانداز برحذر بود و لذا به هنر و صنایع خود (در آن بحبوحه حوادث) رنگ و شکلی تازه بخشید، و اعتقاد و باورهای خود را برروی بناها و حجاریهای بسیار بر سنگ به نمایش گذاشت. همه این هنرنمایی حاصل فکر و قٌاد و آگاه و روشن و مجرٌب، و نیز برخواسته از روح و روانی صاف و بی آلایش و آرام مردمانی بود که در چنان محیطی استعدادها را بر می انگیزاند و با جان و دل در فضای بادیه احساس می شد. محیطی که نه مرزی و حدودی برای آن وجود داشت و نه بیگانه ای بر آن حکم می راند. شهر حضر (هاترا) با موقعیت جغرافیایی ویژه خود در بادیه های سرزمین عراق، در دوردست ترین مناطق نفوذ کشورهای متخاصم واقع بود، که با داشتن قلعه ها و باروها و خندقهای عمیق در اطرافِ آن، از حوادث دوران محفوظ و مصون ماند. در وسط این شهر معبد باشکوهی قرار داشت که به اطراف شهر محیط و با صخره های سنگی عظیم بنا شده، و داخل معبد را مجسمه های بزرگان شهر و بتهای بزرگترین خدایان مزیٌن کرده بود. هنگامیکه اوضاع سیاسی در کشورهای مشرق زمین در نیمه قرن سوم میلادی (باظهور ساسانیان) دستخوش تحول گشت، دوران تمدن درخشان حضر(هاترا) نیز اوفول و پایان یافت و همه آثار تمدن فروکش نمود و به بوته فراموشی رفت تا زمانیکه مدیریت آثار باستانی کشور به سال 1951 میلادی برآن شد که آثار باقیمانده تمدن هاترا را کاوش کند. در مراحل اوٌلیه کاوش، پیوسته به خاک برداری بناهای برجای مانده مشغول بودند و سپس تدریجاً به بازسازی و احیاء ابنیه هاترا اقدام شد. کتابِ حضر شهر خورشید به عنوان شناسنامه و سند تاریخی این شهر باستانی محسوب می شود...

معماری حضر

معماری حضر بطور کلی در شیوه ساخت و ساز و استفاده از مواد و مصالح و نوع سبک معماری و هنرهای تزیینی و آرایشی بناها اسلوب های ویژه خود را داراست. در آثار معماری حضر، معمولاً از سنگهای تفته و گچ به کثرت استفاده شده و نیز در ساخت ایوانها که یکی از عنصرهای اصلی سبک معماری آن بشمار می آید. تزیینات برروی ایوانهای معبد کبیر با ساختنِ مجسمه ها و آرایشهای هنری و ستونها و نیمه ستونهای نهاده شده با اسلوب معینی از معماری دقیق آن حکایت می کند. ابنیه حضر در مرحله اول به دو نوع تقسیم می شود: یکدسته که با خشت خام و ملاط گچ ساخته شده اند و دسته دیگر از ابنیه که ارتفاع بلندی را دارا هستند که با تخته سنگهای بزرگ و تفتیده همراه با استفاده از گچ ساخته شده اند. براین اساس شهر حضر از کهننترین شهرهای معروفی است که در ابنیه آن گچ به طور وسیعی بکار گرفته شده است...

بناهای تاریخی شهر حضر عراق

امٌا نوع دوم از ابنیه حضر که با تخته سنگها ساخته شده اند بلندترین و بزرگترین این آثار دیوار و باروی قدیمی شهر است، و نیز همراه با برجها و دروازه های آن و همچنین معبد کبیر که در وسط شهر حضر بنا شده است، و همچنین گورها و قبرها و آرامگاههای مخصوصی که در داخل شهر پراکنده می باشند بویژه در جبهه شرقی شهر. معبد کبیر باشکوهترین و بزرگترین بناهای شهر حضر است. و مهمترین بنای معبد ساختمان مستطیل شکلی است که دیوارهای سنگی آن را احاطه کرده اند که معبد را به دو بخش مجزای صحن و حرم معبد تقسیم می کند، دارخل معبد کبیر، شش معبد مشخص یا عبادتگاه (مصلی) پراکنده که هرکدام مخصوص عبادت یکی از خدایان است قرار دارد. دیوارهای این بناها با شیوه و سبک خاصی ساخته شده اند. سطح نمای هر دیواری را با تخته سنگهایی صاف و مرتب بنا کرده اند و قسمت و روی داخلی دیوار را با قلوه سنگها ساخته اند. و جاهای خالی دیوارها را با ملاط گچ و خرده سنگها پر کرده اند و قسمت و روی داخلی دیوار را با قلوه سنگها ساخته اند. و جاهای خالی دیوارها را با ملاط گچ و خرده سنگها پر کرده اند، با توجه به ضرورت ربط و پیوند قسمت بیرونی و درونی دیوار در فاصله های مناسب با سنگهای پهن و دراز، همان کاری را که میخ در به هم وصل کردن چوب دارد همان را نیز این سنگهای دراز انجام می تدهند. از ویژگیهای معماری حضر عدم جمع ابنیه، داخل یک معبد واحد در مرکز واحد معینی می باشد. لذا ابنیه و آثار داخل و محدوده معبد کبیر پراکنده هستند و به همین گونه این قضیه در مورد معابد کوچک صادق است، از آنجا که ما مشاهد می کنیم که خانه های ساخته شده در اطراف حیاط با عبادتگاه همگی از هم فاصله دارند و به هم متصل نمی باشند. در هر بنایی از بناهای شهر حضر که کاوش و مورد بررسی قرار گرفته است تقریباً دارای ایوان می باشند....

بزرگترین بنای شهر حضر معبد کبیر است، این معبد با پارچه سنگهای عظیم مدوٌر و مواد و مصالحی چون گچ بنا گردیده و درست در وسط شهر قرار گرفته که همه خیابانهای عریض و طویل شهر بدان منتهی می شود. ساختمان معبد رو به سوی مشرق ساخته شده برای اینکه در درجه نخست جهت عبادت خورشید اختصاص یافته است. معبد نزد ساکنین حضر به هیکلاریا یعنی معبد کبیر مشهور است یا بیت الها به معنی خانه خدایان (تصویر 331). معبد کبیر تقریباً مستطیلی شکل است که با دیوارهایی احاطه شده است. ابعاد این دیوارها از آغاز ضلع شمالی قسمت داخلی معبد به ترتیب اینگونه است: 435 متر؛ 5/321 متر، 438 متر (ضلع جنوبی)، 310 متر. معبد دروازه ای اصلی و بزرگ. در دیوار شرقی داشته و علاوه بر آن یازده دروازه دیگر نیز دارد معبد بطور کلی با دیواری که دو دروازه بزرگ در آن تعبیه شده به دو بخش تقسیم می شود: 1. حرم معبد، 2. صحن معبد. در بخش حرم ، ردیفی از ایوانهایی قرار دارد که رو به شرق دارند و پشت ایوانها نیز خلوتگاه شمس قرار گرفته، و آن اطاقی چهارگوش که با راهروهایی که به آن منتهی می شود احاطه شده است و در مقابل ردیف ایوانها عبادتگاه ربٌ النوع شحیرو قرار دارد که در روبروی این عبادتگاه نیز عبادتگاهی از آنِ خدایی مجهول و ناشناس ساخته شده است. در حرم دو بنای دیگر نیز وجود دارد که تابحال در مودر آنها هیچگونه کاوشی انجام نگرفته است. یکی از آن دو، آنسوی عبادتگاه شحیرو بوده و دوٌمی از آن در زاویه جنوب شرقی حرم می باشد. امٌا در صحن معبد مهمترین و بارزترین اثری که در آن ساخته شده معبد مرن است که در عقیده تثلیث ساکنین حضر سید و سرور همه می باشد، این معبد به دو ردیف از ستونهای بلند احاطه گشته است. در صحن همچنین قربانگانی بزرگ و مرده شوی خانه و خانه سقایت (آبرسانی و آبدهی زائران) همگی در زاویه جنوب غربی احداث شده اند. برای استحکام بخشی و مقاومت دیوارهای داخلی معبد در برخی از جاهای معین و مشخصی، بناهایی ساخته اند که گمان می رود سقف آنها با چوب پوشانده شده و ستونهایشان را هم از سنگ و گچ بوده است. در بخش رواق جنوبی معبد مرن بیرونی دیوارهایِ اصلی معبد نیز، بویژه در دو طرف دروازه ها اطاقهایی مشاهده می گردد که برای نگهبانها و سکونت کارکنان معبد ساخته بودند. البته بزرگان و اشراف حضر در پایه گذاری و ساخت و ساز این معبد قبل از ظهور و تشکیل دولت و کشورشان، با هم همکاری و تعاون داشته اند...