مقاله نقدی بر چرایی و چگونگی انقلاب اسلامی

مقاله نقدی بر چرایی و چگونگی انقلاب اسلامی

فهرست:

چرایی و چگونگی وقوع انقلابها

عامل x در انقلاب

دیدگاههای مختلف درباره پدیدة انقلاب

بخشهای برگزیده ای از متن:

چرایی و چگونگی وقوع انقلابها

پدیده انقلاب، بهعنوان یکی از مهمترین و سرنوشتسازترین پدیدههای اجتماعی ـ سیاسی، از دیرباز مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته و درباره چرایی و چگونگی وقوع آن دیدگاههای گوناگونی پدید آمده است.

هدف هر دیدگاه آن است که پژوهشگر یا خواننده را، برای گشودن قفل پدیده انقلاب، به کلیدی مجهز سازد; اما دلایلی چند سبب شده است هر دیدگاه در این زمینه نتایجی خاص ارائه دهد. مهمترین دلایل این امر به ماهیت پدیدههای اجتماعی و پیچیدگی آنها باز میگردد که در نیازهای معنوی و مادی و استعدادها و ویژگیهای عامل انسان مانند قدرت تفکر، اراده و حافظه و وجود عوامل ناشناخته و پنهانِ بسیار ریشه دارد. این امر سبب عدم امکان آزمایش ارادی یافتههای علمی، جهت مشخص شدن درستی یا نادرستی آنها میگردد.

عامل x در انقلاب

در تحلیل چرایی و چگونگی وقوع انقلاب نظریات متعددی توسط اندیشمندان و تئوری پردازان انقلاب ارائه گردیده و هریک فرآیندی را برای وقوع انقلاب ترسیم کرده اند. در این بین یکی از نظرات تحلیل کارکردگرایانه یا سیستمی از انقلاب است. و "چالمرز جانسون" از جمله اندیشمندانی که از این منظر به تحلیل انقلاب پرداخته است.

در این نگاه جامعه به سیستمی تشبیه می شود که دارای کارکردهای متفاوتی است و تا وقتی که سیستم کارا می باشد, تعادل در جامعه حاکم است و وضعیت عادی است. وقتی تغییراتی در محیط و یا سیستم بوجود آمد سیستم تلاش می کند تا به نحوی بر آن فائق آید و یا خود را با تغییرات هماهنگ سازد که در این صورت سیستم بار دیگر به تعادل می رسد...

دیدگاههای مختلف درباره پدیدة انقلاب

 بدین ترتیب، مجموعهای از دیدگاههای متفاوت درباره پدیده انقلاب به وجود آمده است که حتی برخی از آنها با یکدیگر کاملا تناقض دارند; برای مثال نظریهای پیشرفت و بهبود موقعیت اقتصادی را سبب انقلاب میداند; نظریهای دیگر، بدتر شدن این موقعیت را و نظریه سوم، رکود سریع و کوتاه مدت پس از بهبودی طولانی مدت را ایجاد کننده انقلاب خوانده است.

 (1) به طور کلی، نظریههای انقلاب در پی تبیین چرایی و چگونگی وقوع انقلابند; هرچند برخی از آنها به پیآمدهای این پدیده نیز میپردازند.

 (2) البته جداکردن دو بحث چرایی و چگونگی مشکل است و در باره معنای آنها نیز اتفاق نظر وجود ندارد.

در این کتاب، مراد از چرایی وقوع انقلاب، بیان عللی است که در همه انقلابها دیده میشوند و تا وقتی پدید نیایند، هیچ انقلابی اتفاق نمیافتد. این دسته از علل، علل کلی خوانده میشود.

(3) بیتردید ممکن است علل کلی، هنگام تطبیق بر مصداقی خاص; مانند انقلاب اسلامی، شکلی ویژه یابد. منظور از چگونگی وقوع انقلاب نیز مسیر خاص شرایط یا تحولاتی است که به ایجاد علل کلی و سرانجام پیروزی انقلاب می انجامد.

....

ریز از یكسان سازی جهانی (globalization یا به اصطلاح رایج جهانی سازی)

(1) پیدایش نخستین انقلاب پست مدرن بعد از رنسانس!
دو دهه از وقوع حادثه ای بزرگ به نام انقلاب اسلامی در جهان گذشته است و اكنون چندیست وارد دهه سوم انقلاب شده ایم. در طی این دوران هزاران مقاله و صدها كتاب درباره چرایی و چگونگی و ماهیت و هویت انقلاب نوشته شده است. از آن جایی كه در جهان كنونی بیشترین پژوهشها از سوی پژوشهگران غربی انجام می شود، پاسخ به ماهیت انقلاب نیز با معیار و دید انسان غربی به "مفهوم و معنی انقلاب و یكسان سازی و تك قطبی شدن فرهنگ" صورت گرفته است.
نویسندگان غربی كوشیدند همه حوادث و وقایع تاریخی جهان غیر غربی را با محكها و تئوریهای فراگیر بشری خود، گزارش و تفسیر كنند. یكی از همین تئوریها و درگیریهای بنیادی غرب، دیدن جهان غیر غربی از پنجره اندیشه مدرنیسم و پیشرفت و غلبه مدرنیته و مدرنیسم در همه حوادث بزرگ است.
در این نوع نگاه، هر عمل و عكس العمل باید در مدار اندیشه و زیر سایه عمل "انسان غربی به سوی مدرنیسم"، در دو شكل "لیبرال دموكراسی" و "تكنولوژی و علم" تعریف شود. از این جا هر حادثه ضد غربی با نگاه تحقیر آمیز و خلاف جهت تاریخ، بیان و كهنه گرایی و ارتجاع خوانده می شود!!